Култура

Од 15 до 17 Ноември Ромски театарски фестивал „Гаравде муја„

Како дел од своите активности Здружението „Романо Ило„ од Скопје , на полето ка културните случувања и афирамција на ромската култура, од 15 до 17 Ноември во Скопје ќе ја организира манифестацијата Ромски театарски фестивал „Гаравде муја„.

На фестивалот ќе земат учество ромски театри од Косово, Србија, Хрватска и домаѓинот Република Северна Македонија.

Покрај театарските престави како специјален гостин е најавен и светски познатито режисер од театарот „Пхралипе„ г-дин Рахим Бурхан.

5-ти Ноември Светски ден на Ромскиот јазик

Ромскиот јазик (изворно: rromani ćhib), е мајчиниот јазик на Ромите. Тој е дел од групата на индоариски јазици, поточно се класифицира или во централните индоариски јазици или во северозападни индоариски јазици. Доста често се класифицира и како своја посебна јазична гранка поради поголемиот број на сродни јазични варијанти.

Според ISO стандардите, јазикот е ставен во групата на макро јазици и се состои од седум под-јазици или големи дијалекти. Најголемиот дијалект е влашкоромскиот со околу 1.5 милиони зборувачи, потоа следат балканскоромскиот, карпатскоромскиот синтискоромскиот, велшкоромскиот, кало финскиот и балтичкоромскиот.

Ромска азбука
Ромската азбука е поим со кој се опфаќаат неколку латинични, пишување кои се користат за запишување на ромскиот јазик и неговите дијалекти. Ромскиот јазик до 20 век не бил пишан јазик, иако првиот пишан документ на ромски датира од 1542.
Во зависност од тоа каде се зборува јазикот, така варира и ромската азбука , и сега е во тек стандардизиран ромски правопис.

„Небо, Точак, Земја„ продолжува да се „тркала„ овој пат низ Романија и Бугарија

СП БТР под полна пареа работи и го снима документарецот за историјата , традицијата, културата, јазикот и идентитетот на Ромите!
Пакетот насловен како „Небо, Точак, Земја„, по завршената Руска етапа, сега беше во Романија и Бугарија.
Беа направени интервјуа и разговори со познавачи на сите сегменти од ромското прашање од овие држави.
Во Романија снимени се познатите и признати експерт за ромски јазик, и познавач на ромската историја, култура и традиција професорот Георге Сарау, Делиа Григоре, Адриан Бербек, Сорин Санду и други.
Во Бугарија исто така имаше интервјуа со активисти Роми кои имаат свои здруженија. Меѓу нив беше и познатиот росмки активисти Георге Баков.
Претходно во Скопје беше снимен и м-р Трајко Петровски. Во декември планирано е патување за Шведска и снимање на тој дел од документарецот.

Живееме во свет каде што погребите се поважни од покојникот, а свадбите се побитни од љубовта

„Живееме во свет каде што погребите се поважни од покојникот, каде што свадбите се поважни од љубовта, а изгледот е побитен од паметот. Ние живееме во општество каде што се цени амбалажата, а се презира содржината“.

Зависни сме од купување. Нè храни материјализмот, таа желба да се има, да се купува, да се трупа. Понов модел, побрзо, поскапо.

Погребите се поважни од покојникот. Во очаен обид да оставиме добра слика пред останатите, ќе си ги запреме и солзите, ќе си ги задушиме и емоциите. Побитно е каков ручек ќе се послужи, какво цвеќе ќе се постави.

Достоинственото збогување со покојниот стана мисловна именка и нешто толку тажно како погребот се претвори во арена за натпревар и покажување.

Да не зборуваме за свадбите. Сè е поважно од разбирање, довербата и компромисот. Нив ги заменија скапите фризури, шминката, китенките, свадбената торта, предјадењето и машничките на поканите. Небаре тие се неопходни за добар и успешен брак.

Свадбата како настан е поважна од љубовта. Љубов може и да нема – свадба мора да има!

И конечно, ќе се погледнеме меѓу себе, како одамна заборавени стари пријатели, ќе си ги исклучиме телефоните и ќе започнеме да се однесуваме како луѓе, а не како роботи.