Во своето резиме за досегашната состојба на Ромите како во Северна Македонија, така и од Западен Балкан, Европа и светот претседателот на Интернационалната Ромска Унија – ИРУ Зоран Димов и Координатор на Мрежата за системски и трајни решенија на Ромите во РС Македонија во своето резиме за изминатиот период на крајот од оваа 2023 година , ја потенцира потребата од од незапирлива активност и уште поголеми напори во активностите како и посериозен пристап на решавање на проблемите на Ромите и Ромската заедница, како на нациналнно така и на интернационално ниво.
Суштината на проблемот освен во надворешните фактори исто така ја гледа и во својата Ромската заедница. Политиките кои се водат кон Ромите според Димов воопшто не се ветувачки се додека се има индолентен однос или личен интерес на истите тие.
Рома Тајмс: „Како ја оценувате оваа 2023 година кога се во прашање Ромската заедница на општо ниво?
Зоран Димов: „Можам да кажам дека за жал и оваа 2023 година е уште една изгубена и тешка година кога се во прашање решавање на ромските проблеми. Воопшто веќе еден подолг период забележлив е трендот на ораст на антиромското расположение и антициганизмот. Се поголем е замавот на десничарските партии во Европа и пошироко, кои ја освојуваа власта во свооите држави. Аналогно на тоа и ромските прашања и проблеми некако дојдоа во втор план или пак воопшто не беа на висок место во нивните агенди за реазлизација на програмите кои беа оврзани со ромските прашања. Големи надежи исто така се полагаа и в ветувачката финасиска подршка од страна на ЕУ кои за време на своите настапи рекоа дека се одвоени 1.4 милијарди евра за реализација на разни програми и проекти поврзани со Ромите и тие средстав ќе бидат распоредени во таа насока. Но за жал, на кој начин ќе бидат тие средстав искористени и распоредени најмалку се запознаени токму тие за кои се наменети – Ромите и нивните преставници. Воопшто произлегува дека сето тоа ќе зависи од политичката волја на преставниците од тие држави во кој најмалку ќе бидат приклучени ромските преставници. Исто така кон средината на оваа година како што знаеме се информиравме дека за ромската заедница во следната деценија ќе се вложат уште 100 милиони евра кои ќе бидат прераспоредении од страна на Европската Ромска фондација . Е сега дали тие средстав ќе бидат правилн распоредени и наменети, ќе покаже времето.
Но едно е забележливо, освен овие 100 милиони евра со кој ќе раководи рмска организација, за тие 1.4 милијарди евра, нема никаква информација каде и како че се прераспоредат. Знаеме исто така дека во минатотоо секогаш кога е во прашање финансирање на проекти наменети за Ромите освен ештаблирани и проверени Ромски организации правеа планови, стратегии и нудеа свои прграми на кој начин и каде треба да се канализираат тие средства, многу пати т.н. „пилот ромски организации„ влегуваа во игра за да дојдат до тие средства, и за жал повеќе пати е докажани токму тие таквите роомски организации кој се појавуваа во тој момент, беа од краток здив и рок, за потоа кога ќе ги земаа работите во свои раце за потоа одеднаш „исчезнуваа„. А ефектите и придобивките беа поразителни.
Токму затоа напоменувам дека во иднинна кога ќе дојде тој момент непоходна е соработка со проверени и докажани ромски активисти кои долги години се активни и роверени.
Рома Тајмс: „Кои активности ќе ги превземе ИРУ во периодот кој следува?„
Зоран Димов: Активностите кои ИРУ ги спроведува се во континуитет. Зацртаните цели кои во 2023 година ги спроведувавме каде одржавме повеќе пати состаноци како со физичко присуство така и он лајн а исто така и активн учествувавме на голем број на состаноци и конференции со истакнати европски лидери, пред се мислам на моите заложби и сугерирања искажани на состаноците во Европскиот Парламент, Европската Комисија, Советот на Европа, на состаноците со ОБСЕ и други релевантни меѓународни институции. Тука ги истакнував моите сознанија за состојбата со Ромите од тие региони, и воедно моите предлози на кој начин потребно е да се помогне на Ромската заедница за да се аморитизира оваа економска криза. На сите тие состаноци и дијалози , освен ветувања не добивавме никакви конкретни мерки. И од таму мојот заклучок е дека мора да направиме да тргне ромската заедница од мртва точка.
Зборувајќи од аспект на ИРУ ние како најголема Ромска интернационална организација правиме напори тој тренд да се намали , и воедно за да се постигне таа цел, стоиме на располагање за соработка со сите добронамерни и респектабилни Ромски организации, асоцијации и здруженија кои работата за доброто на ромската заедница дали е тоа на национално или регионално ниво. Сите тие организации имаат подадена рака од ИРУ за заедничка соработка кои се во интерес на Ромската заедница, без разлика дали станува од економски, политички, социјален, бизнис, здравство, човекови права и еднаквост и сите други полиња. Токму во 2024 година е база за воспоставување на тие конекции . Тоа ќе бидат и една од клучните теми на Конгресот на ИРУ кој е планиран во периодоот на месец април 2024 година каде ќе бидат поканети и голем број на истакнати европски инстутуцинални раководители и функциоонери, еве јавна покана за сите добро намерни ромски организации да ни се придружат и пристапат на отворен дијалог и понатамошна соработка, каде ќе биде потребно да ја исградиме нашата идна ромска стратегија и делување. Само така на европските институции ќе им се покаже дека и ние како ромски влијателни партиципиенти можеме заеднички да делуваме и донесуваме одлуки, како и да придонесеме во креирање на идните политики кога зтанува збор за Ромската заедница. Да не дозволуваме, Европа да одлучува во наше име, туку и ние активно да земем улоги на донесување на ваќни одлуки кога станува збор за Ромите како во Европа така и пошироко.
Рома Тајмс: „Да се вратиме на овие простори. Вие сте и координатор на Мрежата за системски и трајни решениа на Ромската заедница во РСМ. Кои беа вашите активности во изминатиот период, и кои се предизвиците во 2024 година?
Зоран Димов: „Јас како Координатор на Мрежата за ситемски и трајни решенија, заедно со сите наши останати членови кои се дел од Мрежата а се дел од Ромскиот невладин сектор во државата, во годината која изминува ја гледаме дека во неа можеше Ромската заедница да биде многу повеќе застапена во плановите и акциите кои ги спроведуваше државата . Токму на стартот на 2023 година, нашата Мрежа беше иницијатор за креирање на Националната Платформа на Ромите, кои потоа на неја учествуваа и другите ромски мрежи. Таа НПР во текот на цела година преку нашите координативни средби и сотаноци ја надградувавме и надополнувавме, каде потоа во некои од државните институции ја презентиравме да биде и дел од Ромската стратегија. Паралелно нашата Мрежа покрај другото иницираше и органиѕираше и настани какоо што се одобележување на знаќајни денови и датуми за Ромската заедница од нашата држава како што се 8 Април, 2 Август, 5 Ноември и др.
Во меѓувреме Мрежата одржуваше континуирани средби и состаноци, како мешу членовите на Мрежата така и со други Мрежи од ромски организации. Ба последниот состанок кој се одржа кон средината на декември оваа година, а инициран од страна на Мрежата на која учествуваа и други ромски организации и мрежи, еден од основните заклучоци е дека во наредната 2024 година која е доста интересна од аспект дека е година на Парламентарни и претседателски избори во нашата држава, нашата мрежа иницира буквално формирање на една форма на Сојуз кои во интерес на Ромската заедница. Само така здружени и во Сојуз во кои би членувале над 50 и повеќе ромски организации, ќе бидеме позабележливи и покомпактни, и ведно посилни во настапите пред се мислиме пред политичките субјекти без разлика дали се од македонскиот , албанскиот или друг блок. Со фактот дека е година на избори, само во Сојуз можеме да поставиме барања до политичките субјекти со повисоки цел и писмени гаранции. Подучени од минатите лоши искуства кога на пример на последните избори беше ветено таканаречен Директриум за Ромски прашања. Но сите знаеме дека од тоа ветување не испадна ништо. Затоа и за време на соостаноците со тие политички партии и лидери една од приоритетите на барањата на идниот Сојуз ќе бидат само потпишани писмени гаранции од дадените ветувања. Во оваа 2024 година во координација и без егоцентризам да се постигнат повисоки цели од сега постоечките, и на политичко, социјално, економско, културно и друго поле. Исто така идниот Сојуз, ќе се залага за поголема партиципација од областа на вработувањето, во државната администрација на ромската заедница, притоа водејќи сметка сегашниот кадар на врабтени од ромската заедница во државната администрација да не се осипува. Барањата ќе бидат и за повисоко позиционирање на Ромите в државната администрација.
Инаку јас во мое име а и во име на Мрежата и идниот Сојуз ќе направиме се за идните наши покленија едно подобро утре во ова наше општество. Затоа и на крај би го цитирал познатиот американски бизнисмен и филантроп Ворен Бафет: „Некој седи денес во сенка, бидејќи некој посадил дрво пред многу години„
