Важно е да се потсети јавноста дека акционите планови на Стратегијата за интеграција на Ромите секогаш се усвојуваат при крајот на годината, што редовно предизвикува доцнење во реализацијата на истата. Крајно време е да се  постави прашање за одговорноста за оваа култура на неодговорност на сите досегашни влади и надлежни органи.

Посветеноста на Македонија за интегрирање на своето ромско население и усогласување со барањата за пристапување во Европската унија е поткопана од хроничната институционална неодговорност. И покрај одобрувањето на третиот циклус на Националната стратегија за интеграција на Ромите (НРИС) за 2022-2030 година, земјата продолжува неефикасно спроведување на оваа клучна за нас политика. Културата на реализација останува лоша, со постојани прашања поврзани со распределбата на средствата, недоволен персонал и одложени акциони планови, кои колективно го попречуваат напредокот на Стратегијата.

Во минатото, недостигот на соодветни средства го отежнуваше спроведувањето на стратегиите за интеграција на Ромите во Македонија. Сепак, сегашната пречка лежи во недоволното екипирање на клучните институции одговорни за извршување на НРС. Ова прашање создава збунувачки парадокс: додека владата издвојува буџети за НРС, самите институции задолжени да го извршат не се во можност целосно да ги искористат овие средства.

Во кабинетот на Претседателот на Владата имаме советник за прашања и имплементација поврзани со Стратегијата на Ромите, назначен како Национален координатор. Сепак, се поставува прашањето дали координаторот воопшто иницира, предлага, лобира итн. за да ги стави НАП-овите на владина седница за усвојување односно дали неговите совети и препораки се процесирани во кабинетот на Премиерот.

Во ромската заедница се поставуваат прашања дали има некаков притисок да се одложат НАП-овите или дали станува збор за неажурност од страна на Националниот координатор за Стратегијата за Ромите и одделението во Министерството за труд и социјална политика, кој е одговорен за Националната Стратегија и кој во тоа одделение е назначена Мабера Камбери. Кој треба да биде повикан на одговорност?

Сè уште, оваа ситуација ги ограничува можностите за буџетирање на јавни политики кои влијаат на Ромската заедница. На крај се поставува прашањето: Зошто нема акција и кој треба да го подигне гласот за да се решат овие проблеми и да се усвојат НАП-овите?

Еден од најзагрижувачките аспекти на оваа неволја е постојаното одложување во дизајнирањето и одобрувањето на Националните акциони планови (НАП). Овој документ претставува детален план за реализација на целите на НРС  и треба внимателно да се изработат и навремено да се имплементираат. Сепак, секоја измината година сведочи за нивното доцнење, овековечувајќи фрустрирачки циклус што го кочи напредокот.

Едно од критичните основни прашања е очигледното заминување на Ромите од државната администрација. Овој алармантен тренд сугерира дека Стратегијата за Ромите стана сегрегирана политика во рамките на државниот систем. Јавните службеници кои не се Роми или избегнуваат да се вклучат во него или не се охрабруваат да учествуваат, што ја нагласува длабоката неподготвеност да се решат проблемите со кои се соочува ромската заедница.

Главните причини за оваа институционална неодговорност може да се истражат понатаму:

1. Недостаток на политичка одговорност: Се чини дека недостасува посветеноста на владинотораководство за интеграција на Ромите, со недоволни напори направени за да се даде приоритет на НРС. Политиката можеби е официјално во сила, но нејзината ефективна имплементација бара непоколеблива политичка поддршка.
2. Административна неефикасност: Хроничната недоволна екипираност на институциите одговорни за НРСодразува пошироко прашање на административна неефикасност. Соодветните човечки ресурси се од суштинско значење за спроведување на сложени политики како НРС.
3. Бирократски пречки: бирократијата и бирократските пречки може да го забават дизајнирањето и одобрувањето на НАП, што дополнително го одложува актуелизирањето на НРС.
4. Недостаток на отчетност: Отсуството на јасни механизми за одговорност во владата за напредокот на НРСго влошува прашањето. Кога нема последици за доцнење или неефикасност, институциите може да бидат помалку мотивирани да работат.
5. Сегрегација и дискриминација: Заминувањето на Ромите од државната администрација е длабоко загрижувачко, што укажува дека Стратегијата за Ромите се доживува како маргинализирана и сегрегирана политика. Јавните службеници кои не се Роми треба да се охрабруваат активно да се вклучат и да се справуваат со предизвиците за интеграција на Ромите.

За да се решат овие хронични проблеми и да се ревитализира имплементацијата на НРС, мора да се преземат неколку чекори:

1. Посилна политичка посветеност: македонските лидери мора да покажат вистинска посветеност на интеграцијата на Ромите со тоа што ќе му дадат приоритет на НРСи ќе се осигураат дека ќе го добие потребното внимание и ресурси.
2. Соодветен кадар: Владата мора итно да го реши проблемот со недоволно кадар во институциите одговорни за спроведување на НРС. Од суштинско значење е ангажирањето на квалификуван персонал со вистинска посветеност на интеграцијата на Ромите.
3. Рационализирање на бирократијата: Треба да се направат напори за да се насочат административните процеси и да се елиминираат непотребните бирократски пречки за да се забрза дизајнирањето и одобрувањето на НАП.
4. Воспоставување механизми за отчетност: Мора да се воспостават јасни механизми за одговорност за да се повикаат институциите одговорни за спроведувањето на НРСодговорни за доцнењата и неефикасноста.
5. Промовирање на инклузивноста: Треба да се развијат иницијативи за да се охрабрат јавните службеници, особено оние од повисоките ешалони,кои не се Роми да се вклучат во напорите за интеграција на Ромите, поттикнувајќи поинклузивен пристап во државната администрација.

Борбата на Македонија за ефективно спроведување на НРС е прашање на сериозна загриженост, не само за ромската заедница, туку и за аспирациите на земјата да се приклучи на Европската унија. Хроничната институционална неодговорност и недостатокот на политичка волја ризикуваат дополнително да го отуѓат ромското население и да го попречат напредокот кон поинклузивно општество.

Императив е македонските лидери да ја препознаат итноста на ова прашање, да се заложат за целосна имплементација на НРС и неуморно да работат на решавање на основните проблеми што го мачат нејзиниот напредок предолго. Само преку вистинска посветеност, соодветни ресурси и инклузивни политики Македонија може да се надева дека ќе го надмине хроничниот предизвик.

Заклучок: И затоа треба да се земат во предвид сите горенаведени забелешки и предлози, за да се надминат сите недостатоци. Мрежата за системски и трајни решенија и Националната Ромска Платформа - НРП Ви стои на располагање со сите свои капацитети, потенцијал и ресурси  во понатамошнат постапка и реализација на истите, за подобрување на постечката состојба.

Од членовите на Мрежата за системски и трајни решенија

и Ромската Национална Платформа

Зоран Димов

Координатор на МСТР - НРП

fShare

Tweet