I andi decizia sar phanlipa taro 1 berš tari Apelacia si andi decizia em irami sar šartiali decizia kte o dšalo na tromal te kerel nevo došperavipaskr akti ko šerioodo taro 3 berša pali akaja finalno andi decizia , informirinena tar Instituti rodaripaske thaj analiza e politikenge – Romalitiko thaj civilno aktivizmi “Avaja”.

O incidenti an I Bitla si pendžarutn akti taro septemvri 2020 berš KANA 4 Roma sine marde tar plicajcoa an I Bitola.

Akava incidenti ulo pendžarutn soske sine snimime thaj sikavdo ko social netvorko. Ko suporto tari andi efektivn decizia sine organizirime duj bare protestoa , jekh ki Bitola thaj aver ko Skopje . Akale eakteske si duj ande decizie bašo akava akti  sar maltretiriba ko fakti kana keren sine buti  em andi decizia 1 berš phanlipa bašo jekh policajco . Akava akti sine opservirime em taro internacionalno jekhin, konektiribaja em e Europakiri Kmisia kote rodingja efektivno andi decizia thaj došperavgja o policiakoro brutaliteti .

 -Akaja andi decizia valjani sine te ovel presedani ko notiriba phanlipaskoro akti e pliciakere brutaliteteske soske sa o anglutne ande decizie bađ policiakor brutaliteti sine  dende šartiale globe.

Dejbaja akala šartiale globe del ape dži k džanlipa kaj e policiakoro brutaliteti si toleririme thaj odolea tiknjarel pe I pakjiv ki plicia em o krisia.

Akaja decizia na sine importantno salde e romane jekhinake sar jekhin kte si but policiakr brutaliteti upral olende , numa e saste themake soske o brutaliteti na tromal te ovel praktika taro sakodiveseskor funkcioniriba.

E avfoo ande deciziake sar so si phanlipa esapingja pe akj ka kerel pe presia ko došalo ko avutniuša ma te kerel asavke aktia thaj akaja  decizia ka resel  targeti tari generalizacia thaj socialno prevencia., numa I apelacia angja decizia kaj e doošperavde si le došperavipaskoro džovaplipa m ama em šajdipa lokheste te globinel pe . Prekal o krisi I resarin taro globiba šaj anel pe em prekal daravipa koote šartiali globa si lačhi te kerel presia uparl olest a  odole aem pozitivno te kerel  general prevencia taro asavke došperavipaskere aktia. O kridsi dikhel akaja šartiali globa sar adekvatno sasoitnikano ukor.

Akava akti nane te ačhol akate Amen ka dža majodoriga te rda I jurisdikcia prekal sa jurisdikciakere instrumentosa , bičhavewna mesaži o Romalitik  em I Avaja , a olate konektirinen pes a  aver da romane NGO organizacia.

Ko avdisutnoo dive angleder 79 berša notirinel pe o Uštipa e Romane naciakoro sar pamda jekh viktimi thaj targeti  e nacizmoske so but hari si prezentitime. Ko 15 maj 1944 berš  I  majuči komanda tari nacistikani policia anela decizia te oven mudarde sa o phanle ko agjaar notirime “romano kampi” resarinaja te kerel pe than te anen pe oo Jaudie tari Ungaria. I rakj ko 16 maj 1944 berš paše 6.000 Roma so sine ko naci logoro Aušvic Birkenau dikhle kaj ka ven mudarde uštile k bunti te  šaj kurtalinen ppire dživdipa thaj sine kontra mujal o germansko SS.

O uštipa o Roma vazfdingje improvizirime šastraja , kontra o germansko askeria , barencar, sasstrunale cevke, kađtunale panelia, teli, talpe thaj aver.  Resle te čhinaven o atako taro 100 germanskoo askeria . Resle te prolongirinen I eliminacia.

O aver dive  germsansko askeri kergja rekomanda em lele majbari šastra em phanen o uštipa. Jekvaš taro 6000 phanle sine bičhavde ko aver logoroa , a o avera sine mudarde ko 2 avgusti 1944 berš.

Numa akala forme taro uštipa but na liparena pet haj te notirinen pe sar dive sar komemoracia bašo maripa mujal o fašizmi. Ko nakhle berša startungje inicijative ttaro romane aktivistia te liparen akava historikano uštipa e roomane naciakoro so brutalno nacistikane logoria keren sine  em te aktuelizirinel pe I tema tari reparacia ko rasistikano terori.

Trubul te konstatirinel pe o nasukcesi e mdernoo Europake ki korelacia e holokaustoske upral o Roma. Diferentno programe so sine akceptirime sa akala berša sar reparacia e viktimenge ko holokasuto sar lovengoro suporto koo desave gurpe sar so si Jehovino svedokia, Persone invalidetea, LGBT viktimia koote neko em ki lende čhivena e Romenda. Numa panda nane akceptirime programe baši reparacia salde e Romane viktimenge, O 16 Maj si dive tari Komemracia bašo uštipa e Romengor , em pohari pendžardo target tari rasistikani politika e nacistikane  Germaniake.