Ko pervazia taro internacionalno aktiviteto e IRU ske, o presidenti Zoran Dimov, ko 24 thaj 25 juni sine ki bukjarni visita ki Republika Kroacia. Ko pervazia tari akaja bukjarni vizita , sine thaj o IRU delegate tari Kroacia thaj kasieri an o IRU o Veli Huseini. O presidenti Dimov sine le dikhiba e rajooja Vo ramkite na taa rabotna poseta, mu se pridružija i delegatot na IRU od Republika Hrvatska i blagajnikot Veli Husein. Vo ramki na dvodnevnata poseta, pretsedatelot Dimov ostvari sredba so g-din Veljko Kajtazi, aktuelno deputati ko Koraciakoro Sabor.

Ko vakti e visitake, ov sine udžardo tari piro domakjini o Kajtazi, a sine le em dikhiba thaj e membroncar taro Kroaciakoro Sabori thaj Govermento.

Ov ko akava dikhiba notiringja kaj akaja vizita si importantno ko zojrakeriba I kolaboracia  e romane jekhinbaja thaj lačhariba ko niamia thaj integracia an o sasoitnipa . Odoja kolaboracia legarela pe em ko nacionalno thaj internacionalno nivelo.

Koa kava dikhibve sine ko jekh em reprezentoa taro NGO asociacia „Kali Sara“ kote sine len em opficijalno mitingo, a ko jekh savore barabutne gele ko  lipar tari Marija Gorica kote čhivgje vencia thaj lulugja em dengje barabutno respekto. O barabutne impresie sine kaj akaja kolaboracia ka ovel majodoriga thaj ka ovel intenzivno ko majbaro segment.

Ko jekh o Presidento taro IRU o Dimov dengja em  Plaketa e rajoske Veljko Kajtazi ko anav taro IRU thaj ko anav taro  Netvorko bašo sistemsko thaj savakteskere faisalia, sebepi 5 noemvri. , divetari Romani čhib em literatura, so sine kerdo persi berš sar akademsko akti ko  Filološko fakulteti  ko Skopje, bašo dendo angažmani thaj prosperiteti ki promocia e romane čhibjake thaj literature.

Avere lafencar o Veljko Kajtazi sine o šerutno inicijatori ko notiriba e Internacionalno diveseske e romane čhibjake 5 Noemvri, so majanglal iniciringja thaj kergja ratifikacia e kroaciakoro Sabor, a ko 2015 berš thaj o UNICEF notiringja ole sar importantno dive e Romane čhibjake.

Ko agor o Veljko Kajtazi thaj o representoa tari Kali Sara bičhavgje baro naiskeri dži ko Dimov thaj  Veli Husein bašo konstruktivno dijalog thaj kollaboracia ko avutno vakti.

Akava kurko agorkjergje o alusariba bašo Europakoro parlamenti ko 27 thema tari EU.

I desno centristikani Europsko nacinalno partia (EPP) ka ačhol majbari politikani grupCIA AN  Eurpakor parlamenti kte reslja 181 deputati, angleder levo centrističko Progresivno alijansa taro socijalistia thaj demokratia (SD) kte ka ovel ola135 eurodeputatiasikavena  akente taro eurpakere alusariba, so ikergje pe taro šatartdi dži k kurko  ko 27 thema membria ki EU. Numa odleske isi bari negative taro liberalia thaj  green partie.

Trinto političko partia ačhona o liberalia kte si la 82 thana , anglal I desničarsk grupa Eurpakee konzervativcia thaj refomistia (ECR) so isi la 71, I ekstremno desničarsko grupacia Identiteto thaj demokratia  (ID) 62 thana. O Bloko taro Green  thaj Europakoro sloboda alijansa (EFA) reslja 53 deputatia thaj i Levica 34 thana.

Akalea bajrona  šanse taro presidenti tari Europakiri Komisia I Ursula fn der Lajen , so si kandidati tar EPP te vel palem realusardi akale funkciake.

 O Javera 101 mandatia taro 720 džene ko EP si e partienge so nane membria ki ni jekh aver europakiri grupa. Maškar olende si I ekstremn desnica Alternativa baši Germania (AfD), I italijansko populisitkani 5 čerenja (M5S), nacinal konzervativno desno populistikani Fides taro ungarsko premieri  Orban, levo populsitikani nacinalno – Socialno demokratia (Smer-SD) e slovačko premiereske Robert Fico , socijaldemokratsko Glas- Socijalna demokratia (Hlas)

Tar slovakiakoro president  Peter Pelegrini thaj I germansko levičarsko thaj populsitičko Alijansa Zara Vegenkneht (BSB). Maškar lende isi em 51 deutatia s si urane thaj 51 nevealusarde, sar s si i ekstremno desničarso germansko AfD, so akana sig sine ikavdi tari i grupa „Identiteto thaj demokratia“. I ekstremn desniuca si la majbut vte an i Austria , CDU viktoriringja ki Germania.

I esktremno desnica reslja majbuteder vte an I Austria, Franciam ki Germanija si dujt em Hlandija isto prekal  reakcie taro ankete.

K eurpakro parlamneto sine editerime kaj I knzervativno koalicia tar CDU thaj Hristijansko socijalistikani CSU resle majbut vote an I Germania 29,5 procentoa, a I ekstremno desnica AfD 16,5 procentoa .

An I Austria , I ekstremno desnica Partija bašoi trmaplipa e Austriake (FPO) lelja  o 27 procentoa, palo odova I knzervativno Avstrisko nacioonalno partia 23,5 procentoa a o socijaldemorkkatia 23 procentia ko jekhh sar  liberalia taro NEOS.

Ki Francia I partia tari Marin Le Pen ko eratutne europakoro alusariba viktoriringja, em I grupa “Identiteto thaj demokratia” k E. ka resel 30 neve deutatia vakeren tari razultatisa tar vtiba.

As  rezučtatia jreslja 32 rcentia , a I artia tari centristikani , liberal artia tar Makrn hari buter tar 15 rcenta.  Scijalistia si k trint than hari buter tar 14 rcentoa.

E franciakor resident sebepi akala rezultatia mukhlhja  parlamentoi baš nekobor kurk ko neve parlamentarno alusariba.

O sukcesi tari ekstremno desnica k duj majbare thema membria an I EU aven prekal  udžard o zorale desnica partia tari Italia Phralja e Italiake tari I premierka italiakiri Džrdža Meloni.

Akanaske nane nisave informacie si li k nev parlamenti tar EP Rmane deputatia . Ko nakhl parlamenti sine I Livia Jarka, tar Fides Ungaria, Petar Plak Slvakia thaj Rome Franca tari Germania Group of the Greens/European Free Alliance.

So te udžaren o Rma tari EU asavke nacionalistikanbe orientirime Europatar?

I Romani populacia si 6 milionia an I EU em si ki sako them EU membri em lakro gejnipa si paše sar o Denmark. O Roma si рaše 10 rcentia tarо manuša kо desave thema tari EU sar so si Ungaria, Bugaria, Slоvakia. Buteder isi duj a ko desave trin roma pobuter Roma so si bare 15 berša oo sikavela kaj si učo procentoi relativno  ućo numero so avgo drom ka votinen.

Numa dži akana salde nesave političaria kergje but feleria ,  chidibaja tar akava importantno rman elekterati. O majneve numeroa sikavena kaj o pоlitikantia kergje but feleia kaj si baro čorolippa ko EU sine paše 8,5 procentia a ko Roma odova si 39 procentoa kobor so si ki subsaharsko Afrika so si 38 procentoa.

Em defintiivn majimpоrtantno proeuropskо pоlkitika buteder trainena о I ekstremno desnica kerel atako upral  Rоma.

O sukceso taro nacionalistia ki Francia, Germania, Austria, Italia thaj avera si sebepi kerdi retorika ksenofobičnо primal migrantoa, muslimanoa thaj Roma. Akala egzamplia taro proeurpsko lidera dikehen sine kaj  Nacinalistia daraven e marginalizirime gruрen a na notacija muujal lende em e demokratsko sistemeske sine feleriln ercecia!

Akala lideria sikavgje jekh a jekh dikhiba ki avrutni рolitika, dleske isi but egzamla.

Sar si kо 2018 berš kana I bari ukrainskо nacinalističkо gruacija рendžardi sar C 14 kergja ataka kо rmane mahale em mudargje brutalnо e 24 beršengere Rоme e Daniel Rac kergje but рrоtesta anglal  ukrainskо ambasade ki sasti EU,  о рrо eurорskо lideria na sine kо оdоva mоmenti uzal  о Rоma.

Ki asavki роlitičkо kоnstalacia  EU učо funkcineri Žоzel Bоrel kana mudargje kо USA e Džоrdž Flоjd kergja рrоtesnо nоta, аmа numa kana kо оdоva mоmenti mudargje em e Rоme tari Čehia  Stanisalv Rac na iklilо te braninel e Rоmen  em na sine nisavi reakcia, A I Rusia оdоva istemalkergja te оvel uzal  Rоma te sikavеl ka I EU na ikerel jekh a jekh I роlitika.

Ist sine notirimme kaj  naciоnalnо рartie kо vakti tari kamanja na sine len but dikhiba e Rоmencar em sikavgje nainteres em ksenоfоbia,  Rоma sakо drоm sine lоjalnо. trubul оdleske faktia ki histоria numa bibahtakre akava si sar “kalо рeriоdо” e Rоmane jekhinaki en I EU.  О Šanse si bare!

ОDleske  о IRU akharel sa romane relevantno fakotria , organizacie, asociacie thaj avera barabutne e IRUa рire kaрaciteta em kredibiliteti te kerel e kоlabracia e membrencar tar eu te šaj nakhaven e sa  barikade em te huljaven barabutne o obligacie em  benefitia ko odola relacie.

 10.06.2024

Resрektоa ko anava taro

Zoran Dimov

Рresident ko IRU