Ki amende ki them palo 2001 berš em implementaciaja taro Ohridsko kontrakto sar jekh taro politikane faisalia te agorkerel o konflikto o teganutne lideria čhivgje piri signature ko ustavno trampe.
Mašajr odova em praktika, kana ka khuven ki buti ki administracia te ovel procentualno akcepcia e minjoritetenge . Maškar olende sine em i Romani etnikani jekhin. E agorutne statistikne operacijajataro 2002 berš o Roma sine 2,66% taro sabarabutno numero dizutne. Prekal odola parametria i akcepcia e romengiri ki javna administracia valjani te ovel paše ko odova nivelo. Ama ko realiteti sar si?
O Ministeriumi bašo informativno sasoitnipa aso kanonikane savale havljargja o raporto ko bukjarne ko javno sektori baši 2019 berš.
O numero taro bukjarne ko javno sektori phanle dataja 31 decembro 2019 berš si 132.900. O bukjarne ki javna administracia si hulavde ko 1.324 institucie.
Ko 2018 berš premal o raporto taro Nacionalno ombdusmano ko 1347 institucie ki buti sine 138.326 kotar 103.014 Makedoncoa, 74.5%, 26.261 – 19% Albancoa, a Roma 1.800 jali 1.3%
Akana o pučiba si kobor o romano politikano bloko ko hulavipa e bukjarne thanenge ki administracia džanela sine „te kerel pazari jali na“ sikaven o numeria.
Ko nesave institucie tari administracia o numero e bukjarne Romenge si salde ko simbolikano nivelo.
Tipično egzamplo si i grafa bukjarne ko Ministeriumia . Premal o raporto taro Nacionalkno Obdusmano odori ki buti isi 24.146 persone kote Roma si 202 jali 0.8% a salde jekh Rom si ki uči funkcia. Asavki situacia si em ko aver themakere institucie (agencie, direkcie, komisie, ofisia) taro 18.958 bukjarne, Roma si salde 151 jali 0.8%. But bibahtalo si o Roma so si ki buti ko Phalipa ki them kote taro sanumero bukjarne 743 Riooma si salde 3 jali 0.4%. Flargantno egzamplo si em o Apelaciono kriso kote isi 307 bukrane em o Uče Javno Ombdusmano 75 bukarne a Rom – nane!
Asavki i situacia si em ko aver da institucie ki admninsitracia.
Akalestar ikljola kaj o politikano kapaciteto e partiengoro nane bari presia. Odoleske del pe o pučiba dali o Romano NGO sektori valjani sako drom „te phudel ki men“ e partienge . Em del pe pučiba dali o khujbe ki buti valjani te ovel partisko?
Si li odola thana astrde em si len li adekvatno edukacia odole bukjarne pozicienge . Akava nane salde e romane populaciake numa buvleste da aver nacionalnonge. A trubul te vakerel pe kaj aso o nacionalno akcepcia em procentoa Roma ki administracia trubul te ovel paše 2.800 – 3.000 Roma. Ko „halja“ odola avera paše 1.000 bukjarne thana e Romenge? Si li kerdo odova džanlipaja desave politikane romane faktorias te ovel olen pobaro komoditeto jali si aver khanči. Ama sastipe akale problemoske aver drom ka „rezimirina“ – kana ka avel vakti odoleske.
