Šelberšipaja anglal o bare brodia so lena sine robon tari Afrika em resen sine ko kinare tari I Amerika o Roma ki teritoria tari avdisutni Romania sine telal o sistemi – Robia. Avdive akava 500 beršengoro sistemo tari eksplotacia em domminacia upral o Roma ačhol bisterdo ki Romania ko globalno percepcia sar so si Ropstvo, rasa em rasizmo.
O Roma sine čhivde te oven robia satrtea taro 1370 berša a šaj em angleder sar ko trin forme robia: e thagareske (palo odova e themale) e hristiansko khangirake em okola o barvale. Aso o kanoni okova so sine sar robovlasniko sine le robia sar olengoro imoti em sine robia bizo „gazde“ so palo odova sine roboa e thagareske.
Ki teritoria tari Romania , o indiakere darhie em I morthik e Romengiri kergje te oven diferentno taro o Romancoa e nahristianoa. Etnikano preperipa thaj I rasa sine faktori te oven o Romia roboa.
I institucia – Robo agorkerela ko 1855 berš ki Moldavia em 1856 ki Valahia . Ko agorutno akti tari abolicia ko 1856 berš, 250.000 Romane robia ovena tromale a paše 7% taro romansko dizutne em na resle nisavi reparacia ko nahumano tretmano so sine kerdo upral olende. . Sar so sine kerdi reparacia ko aver kontinentoa 5 vekoa eksplotacia o robia resle reparacia ama o romane robia na resle asavko finansisko efekto.
Ko oktomvri notirinena pe 635 berša taro avgo hrasmosardi abolicia taro Romano ropstvo ki Romania. Ko oktobro 1385 berš o Dan I , princo tari Vlahia sine gazda e Robenge em dengja e manastireske Tismana 40 romane familie sar robia.
Link: https://www.aljazeera.com/opinions/2020/10/5/it-is-time-reparations-are-paid-for-roma-slavery
