O nakhlo kurko dikhlem seria importantno aktivitetoa an I Makedonia, sa fokusea an I tema integracia e Romenge. Ko akala aktivitetia sine konektirime thaj ki ministersko konferencia bašo Paščimalo Balkani e politikenge so si konektirime e Romencar, konsultativno mitingo maškar Konsil Eurpakro thaj romane NGO em oficialno starti e Fazake 3 taro proekt Integracia e Romenge. Dopherd o purano – nevo proektiriba e legarutnenge tari Europakiri Romani Fondacia ali ki terensko vizita. Akala aktivitetoa denge aktivitetoa baši situacia e Romencar sar an I Makedonia agjaar thaj buvleste ko regioni.
Ki percepia taro rezultatia akale aktivitetenge sako amender šaj te arakhel pe ko droma so hulavena pe ko riga taro optimizmo, pesimizmo thaj realismo.
Sako scenario dela specifično ilustracia bašo rizika thaj šajdipa solea arkahel pe I integracia e Romengiri.
O optimistikano scenario dikhel harmonia ko zorikeriba ko kherutne thaj internacioonalno faktoria ki progresia ki integracia e Romenge, odova si sar konkretno progresi, importantno dialog em čačučtni konekcia e hangnacar taro Roma ko kreiriba politike. Numa akaja pink percepcia but droma khvela pe e surovo realiteta taro tereni.
Avere rigatar pesimistikano scenario salde kašuke dikhela sar institucinalno dendo lafi ačhola phanlo ko konferencisko hale. Akava scenario ikerel status quo , kote I romani jekhin majodoriga arakhel pe e sistemsko diskriminacijaja, em marginalizacia.
Nekote maškar si scenario taro realiteto, Akate arakha amen nadžanlipaja jail felerično percepcie taro džovaplime e romane pučibaske, proektoa dizajnirime taro upre primal tele finansisirme taro generalno direktorati ko buvljaripa e EU (DG NEAR) em reciklaža e purine ideenge em plana tari rig e Eurpakere Romane Fondaciake. Akava scenario reflektirinela diferencie maškar I retorika thaj I akcia, majbut maškar okola so si ko legaripa em kola so keren olencar buti em ačhona ko sistemsko pučiba.,
But pesimistikane si I notacia kaj e themakere institucie an I Makedonia sar em ko avera thema si impotentno kana kerel pe lafi efikasno faisaleske e romane pučibaske. E Europakiri Komisia thaj Europakoro Konsil trujal so si len šukar nietia but droma hramosarena dijagnoze thaj terapie greška pacientenge. Ko maškar vakti I Europakiri Romani Fondacia kaskiri misia si ma te ovel marginalizirimi I romani jekhin džala te rodel takati taro trušale.
O aktiviteta persi kurko angje desave impresie, Majnaglal Ministeriumi baši socijaln politika an I Makedonia dikhel pe kaj nane len fundamentalno haviba ki funbdamentalno forme em ko si čačutne faktoria ki romani politika. Akaja diferencia maškar EK, SE thaj I Europakiri Romani Fondacia sikavel sekiracia ok si kompetentno okolenge so den ape politikane džovaplipa so direktno akceptirinen e Romen.
Dujto o Romane NGO ola panda si fokusirime ko proektoa. I konfuzia maškar programe, proektoa thaj politike ko nacionalno, lokalno thaj internacionalno nivelo si porblemi so sako drom ovela. Akaja konfuzia člhinavela o efekti tar NGO te šaj keren trampe ko maškar em lungo rok.
Ko agor ikljol simbolično slika tari Europakiri Romani fondacia em terne tari Avaja savore uravde ko maslinovo green majce. Trujal I simbolika trubul te ovel da fundavne akcie em politike savakteskere efekta. I Avaja nane klar kotar avena em kana ka aven em nane saste jasno so ka ovel kana ka resen. Neko dela kritike kaj but sporo resena, aver vakeren kaj si našavde, jail ka našavgjoven ko lavirinti taro aktivizmi si li politikano jail civilno. Te vakerav kaj o civilno aktivizmi Hardžingja dži akana 20 berš te paj čhivel romen ko themakere institucie. Akana isi trendi ikljon taro themakere institucie em džan ko internacinalno organizacie . Iklol kaj siem sine naivno kaj Roma te khuvgje k themakere institucie ka iranen ikultura, em I percepia e themakiri premal Roma. Numa bibahtake nane baš agjaar.,
Sar konkluzia persi kurkeskere aktivitetia an I Makedonia angje peja sar fonia tari galama em improvizacie, sare kosem si motivirime tari fundamentalno eneregia, a odola si finansisko resursia. Te šaj čače kera progresi ki Romani integracia trubul te dža podur taro normalno gestoa thaj tiknevakteskere proekta, Imperativ sit e ikljova ko agor e fundamentalno faktencar tari sistemsko diskriminacia em te kera buti ko politike so ka zojrakerel I romani jekhin em te len than saste aktivitetia an saositnipa, Salde tegani ka šaj čačutne te trampina I “khand e lovengiri” hošipaja kaj kama progress thaj respekto.
O autori si Izvršno direktori ko InSoK em kotor taro Netvorko sistemsko faisalenge em tari Nacionalno Romani platforma
