Nadžanav kobor tumendar šungje bašo o festivali “Somnakaeskeri rota” kaj odova si festivali bašo, jail pošukar vakerdo romane filmenge (dokumentarno thaj khelutne) a okola so na sine jail našungje ka kerav zori te reprezentirinav jekh generalno konstatacia sa akale beršenge.
O festivali so akava berš kerel 20 berša startujngja ki durutni 2002 berš. Kotor taro festivali sine ko hoteli “Kontinental, kote sine thaj o pres centro a ko jekhto festivali o proekcie em deiba o phursakoa ikergje pe ko Muzei taro modern artia ko skopsko Kale.
O festivali phravgja le nane te pakjan personalno kergja ole o Judžin Čaplin oo majtikno čhavo taro legendarno Čarli Čaplin.
Em agjaar o Čaplin te notiringja o starti taro filmsko arti 100 berš palo odova oleskoro čhavo denghja amin te startujnel o romano filmsko festivali. Odova na alo agjaar spontano. Šaj hari tumendar džanena kaj e Čarli Čaplin si le romane darhie em odoleske o Judžin so sine fakti akava producento te arakhael pe ki bina taro avgo festivali.
Em akana 20 berša palo odova o direktori em fundavutno tari I “Rota” o rajo Zoran Dimov kavno vakergja kaj tegani darala sine sar ka džal majodoriga akava festivali kana startujngja odokhare bare anavea tari filmeskiri lumia. “ Šaj li palem te ovel asavko momenti panda jekh drom em ko savo drom ka džal o festivali”_ pučlja pe korkoro.
Nane than baši dart haj panika. Ko sa akala 20 berša e “Somnakaeskiri Rota” e Romenge ćaće kergja but importantno momentia em ko lumiakere percepcie.
Reslja te khedel milja filmia , so khelde so dokumentarno so lungo so tikne filmia taro sa o meridijania em sar tikne biseria khedingja len ko jekh than em kergja o merikle sar gerdano.
A so siklilem amen taro akala filmia so but droma mukhle amen rovindon ko kino sale?
Siklilem kaj nane čače kaj e Romen nane len piri them, olemgiri si I sasti planeta. Em sako kotor kote te ovel ki sasti lumia garavela po jekh kerki jail gudli romani storia kaj nane len šaj maro te han, a nekote isi baro barvalipA . Siklilem kaj e Romen nane len salde jekh čhib ola pendžarena sa o čhibja soske prekal piri migracia ola dživdingje sakote. Kos a o thema. Sikliljam kaj te oven em ko save šartia da te dživdinen isi len jekh kodo em jekh kodekso thaj taro olengere asva em bibahta sako drom ikljola jekh čačutni humano asandin.
Sikliljem but bukja so angleder šaj nadžanaja sine len . Sikljilem len soske anmare bahtake sine berša kana konkuririnen sine filmadžie taro 30-40 thema em avena sine šel filmia ko repertoari e festivaleske.
O aver “barvališpa” e Festivaleskoro sine so diferencijaja taro avera lumiakere filmsko festivalia (čhivav le ko rango lumiakere) soske si le prefix internacionalno na sine okoja krutost ko zorale hulavde žanria em kodeksi niamencar sa oo filmia sikaven pe sine a palo odova o žiri prekal fleksibilno notacia alusarel sine o majšukare.
Em ki korkoro ceremonia taro phursarkeriba kana ka aven sine ko lolo tepiko em ka bešen kop ire thana I publika sine svedokia kaj nane scenario sa si spontano em odoleske but interesno, A so legarel pe dži odova sa akala berša napalal baši šukar atmosfera sine o šerutne protagonistoa tai nekanutni TV BTR o Safetim o Dišo, o Koljo o perfektno rajo Ramuš Muarem pendžardo sar Cirko kote akava berš olea sine em o Daniel Petrovski.
O phursarkeriba so nekana sine sar šerutno momenti ko hoteli “Kontinental” a ko akana akala berša napala ki Kinoteka so sine vizitkerdo taro pherdo publika amabasade, em buteder droma ola lena sine o phursakoa ko anav taro phursarkerde soske isi pherdo filmadžie phurarkerde taro diferentno thema. A dćanena sine tea oven personalno em o filmadžie kaskere filmia legaren o phursakoa, sar so si o belgisko režiseri Bob Entrop. I Esma Redžepova Teodosievska te ovel ko žiri. I Vaska jankovska te ovel ki publika, o žiri te ovel membria sar so si I čeren I Labina Mitevska, o lungoberšengoro umetniukano direktori o Dančo Čevrevski a sine em o organizatori te ovel vizitkerdo taro pendžarutne aktieria režiseria taro regionia em duri I phen taro thagar e Romengoro an I Romani a a akava berš em I Mis tari Europa I terni khorani mis I Dujgu Čakmak… Sine momentia kana na sine em mediumia numa sa so sine arhivski sniminela sine o kamermani o Iseini.
Trubul te vakera kaj o phursarkerde si profesionalno akteria naturđcia, taro kherutno em stransko ekipe. O filmia si kerde profesionalno a arkahen pe sine em desave so si amatersko.
A ola sa jekhe buvle spektarea taro teme em problemia diskriminacia, em bibahta sa dži ko lošale momentia gilja em sukcesia.
A sa akava o gejndo ki organizacia taro salde trin manuša maškar olende em jekh dama I Vesna Dimova.
Em so si ko agor I poenta taro sa akava. Sa ka avel sar “festivali” dži kote I “perda” e festivaleskiri na phanel pe e but importantno momenta a odova si I praktika e ternengiri em o phursarkeriba e najtiknengiri em talentirime čhave. Isi li nešto pošukare em pobahtale odolestar? Em but terne iklile sar filmadžie taro akava fetivali soske I “Rota” sikavela o drumo akale talentirime čhavenge em si sar bavlal ko dumo Pakjiv kaj šaj čače te keren khanči so sunoencar dikhen kaj jekh dive ka aoven ola da te len desavi statuetka. Oskar sar so vakergja I režiserka em edukaztori I marija Džidževa so sar forma e statuetkakiri jekh dive šaj olengoro suno te ovel em čačutno.
Te manga odova akale majternenge em te ikera lenge baht em agjaar akava festivali ka resel piri kompletno ilustracia soske ko sa akala nakhle berša taro turbulencie, garvasiale, stabilno em džala premal piro targeti., Jali pošukar vakerdo prioritetia. Em resena sine čače!
Link: https://www.kulart.mk/kolumna/zlatnoto-trkalo-e-navistina-zlatno/?fbclid=IwAR1f_SDBQ1o2QD-ydMshJ8K8U5lbjxIryIHkDN8mr4HyJ57KjPQ6vWtkSFQ
