„An I historikani gind okolenge so dživdinen an o Košice , I urbano legenda si zorale darhiencar kaj o Lunik IX si kerdo sar modaliteto taro apartmanoa lačhe dživdipaske kote si paše I veš.- I legenda ko jekh vakerela kaj odova si “eksperimento taro socijalizmi” em si lendo taro gadže  te bešen ko jekh than е Romencar em te dikhel pe kaj o Roma keren zijani phagen o apartmania”, o autori Ondrej Ficeri notirinel kaj akava si “klasično storia” ko oleskoro lil anavea Luník IX: Zrod romského ghetta [Luník IX: Sar bijandilo o romano geto ]. Asavki interpretacia e anaveske ko majbilačho kvarti an I Slovakia šaj te arakhel pe ki on line modeli jail štampimi forma so sar te sikavel pe standardno normalno fakti,. Ko piro lil o Ficer bbare samaja dikhel odova narativi fajtencar taro arhive.  Uparl o dokazia , o Fikeri panda jekh drom naratuivno paramisia vakerel o konteksti em o trujalipa soske si akava kerdo , em soske ko korkoro starti  isi atributisa kaj akava si Romano geto em so vakarel akajha mangli “legenda” akale momenteske.

Link: https://romea.cz/en/world/author-says-the-lunik-ix-housing-estate-in-slovakia-was-never-an-experiment-in-socialism-but-a-ghetto-based-on-race-from-the-start

O Centari bašo raportiriba thaj informacia ko antiromani hoš– MIA editiringja p dujto beršeskoro raporto ko antiromane incidentia an i Germania. O numero taro incidentia si duplo pobaroi ki paralela anglutne beršea.

Ko palokurko ko, 17 juni 2024 berš, ko federALNO PRESS KO Berlin sine prezentirime o majneve informacie baši antiromani hoš I MIA bašo incidentia an I Germania ko 2023 berš. Ko 2023 berš I policia evidentiringja barabutne 1.233 aktia taro antiromnane incidentia, Akava si but pobaro numero ki paralela anglutne beršea (621 incidenti). O majbaro numero si konektirime ekstremno nacionalistencar.

Hulavde si trin aspektia ko incidentia: O jekhto si alarmantno info kaj bajrola o ektremno terori,. Palo incidenti ko 2022 berš  I MIA ko akava raporto dokumentiringja 10 aktia taro eksteremno terori upral o Roma . I Romani Rose presidenti ko Centralno konsilo e germansko sintenge thaj Roma komentirinela: ”I bari natolerancia thaj agitacia an I Amari them kerel but thaj akaleske,. Bibahtalre o političaria taro demokrtatsko partie em o raportoa ko mediumia so konektirinena sakala maniria leren te arakhen panda municia akal daravutne incidentenge”.

Dujto, I MIA notirineka o antromane retorike ko mitingia, sar so si ko fudbalsko stadionia, thaj antiromani propaganda , taro nacionalno partie, keren toksilčno I klima thaj čhiven e narodo ko terori. O antiromane retorike so si čhivde sar “verbalno stereotipia” si majbaero numerio incidentia an o 2023 berš , kote si 600  aktia.

„Akala notacie kerena buvleste ko sasoitnipa te haven kaj o antiromani hoš si normalno buti. I policia kerel dikhle sa o forme taro antiromani hoš”, vakerela o dr. Giljerm,po Ruis Tores, izvršno direktori ki MIA.

I Trinto forma si rezultati taro baro numero incidentiua mujal romani diskriminacia (502). E themakere institucie si džovaplime ko paše 25 procentuia taro asacke aktia. Akava sikavel kaj akava e perso berp o institucionalno santiromani hoš si eklatantno problem . O policajcia sine involvirime ko buteder aktia tari diskriminacia. I MIA kop lo raporto bašo 2023 berš čhivel akcenti ki tema antiromani hoš ki policia.

I policia rodela pe taro ministeriumia andrune bukjenge thaj o policiajcia hor konsekvence ko sa o niveloa ten a mukhen pobuter te ovel antiromani hoš an I policia.